حامد رحیمی پنجکی(اطلاعات جامع عمومی)

بسیاری از افراد، چه ورزشکاران حرفه‌ای و چه آماتور، ممکن است در مسیر خود با مشکلاتی مثل کاهش انگیزه و عدم پیشرفت مواجه شوند که این موضوع می‌تواند تاثیر زیادی بر روحیه آن‌ها بگذارد. بعضی از افراد هم ممکن است در تمرینات عملکرد بهتری داشته باشند، اما در مسابقات با مشکل مواجه شوند. در چنین شرایطی، روانشناسی ورزشی می‌تواند نقش قابل‌توجهی در بهبود عملکرد ورزشکاران ایفا ‌کند.

روانشناسی ورزش چیست؟

روانشناسی ورزش رشته‌ای است که رفتار افراد را در حین ورزش و بعد از آن بررسی می‌‎کند و بر توسعه و به‌کارگیری نظریه‌های روانشناسی برای درک، اصلاح یا بهبود رفتار انسان در حین فعالیت بدنی تمرکز دارد.

اصلی‌ترین اهداف روانشناسی ورزشی عبارت‌اند از:

• بهبود عملکرد ورزشی
• تقویت روحیه و اعتمادبه‌نفس
• کاهش استرس و اضطراب
• افزایش رضایتمندی از فعالیت ورزشی

به طور کلی، این علم بر ۲ حوزه تمرکز دارد: روانشناسی ورزشکار و روانشناسی تمرین.

۱. روانشناسی ورزشکار

کسانی که در برنامه‌های ورزشی شرکت می‌کنند ممکن است به دلیل عوامل روانی با موانع زیادی روبرو شوند. به عنوان مثال، احتمال دارد پس از آسیب‌دیدگی به دلیل کسب نتایج ضعیف و احساس ناامیدی، انگیزه خود را از دست بدهند.

روانشناس با استفاده از ابزارهای مختلف به افراد کمک می‌کند بر موانع ذهنی خود غلبه کنند و اعتمادبه‌نفس‌شان را بازیابند که این امر در نهایت به بهبود عملکرد ورزشی منجر می‌شود.

۲. روانشناسی تمرین

روانشناسی تمرین به افراد در شناسایی عواملی که باعث محدود شدن مشارکت آن‌ها در ورزش می‌شود،‌ کمک می‌کند. همچنین سعی می‌کند با تعریف برنامه‌های تمرینی شخصی‌سازی‌شده، میزان مشارکت و لذت افراد را از ورزش به حداکثر برساند.

روانشناس ورزشی کیست؟

روانشناس ورزشی متخصصی است که برای کار کردن در محیط‌های ورزشی آموزش دیده است. او از اصول روانشناختی برای ارتقای عملکرد ورزشی استفاده کرده و از سلامت روان ورزشکار مراقبت می‌کند. در این صورت، ورزشکار هم عملکرد بهتری دارد و هم از ورزش کردن لذت بیشتری می‌برد.

شایع‌ترین مشکلات روحی و روانی ورزشکاران

ورزشکاران ممکن است در طول مسیر حرفه‌ای خود با چالش‌های روانی گوناگونی مواجه شوند. این چالش‌ها عبارت‌اند از:

• اضطراب: فشار ناشی از رقابت، ترس از شکست، نگرانی بابت آسیب‌دیدگی یا انتظارات بیش‌ازحد از سوی مربیان و خانواده می‌تواند سطح اضطراب ورزشکاران را افزایش دهد. علائم این وضعیت معمولا شامل بی‌قراری، کاهش تمرکز، تحریک‌پذیری و اختلال خواب است.
• افسردگی: احساس ناکامی در رقابت‌ها، مصدومیت‌های طولانی‌مدت یا بازنشستگی از ورزش می‌تواند زمینه‌ساز افسردگی شود. افسردگی خود را با نشانه‌هایی مثل اندوه عمیق، بی‌انگیزگی، تغییر الگوی خواب یا غذا خوردن و احساس بی‌ارزشی نشان می‌دهد.
• اختلال خوردن: تمایل شدید به داشتن وزن یا ظاهر ایده‌آل ممکن است ورزشکاران را به سوی اختلالاتی مانند بی‌اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی سوق دهد. این اختلالات می‌توانند به شدت سلامت جسم و روان فرد را به خطر بیندازند.
• تمرین‌زدگی یا سندرم بیش‌تمرینی: افراط در تمرین و نبود زمان کافی برای ریکاوری می‌تواند به خستگی مزمن و افت عملکرد منجر شود. ورزشکارانی که دچار این مشکل می‌شوند معمولا کاهش انگیزه، افت تمرکز و در بعضی موارد علائم افسردگی یا اضطراب را تجربه می‌کنند.
• چالش‌های دوران بازنشستگی: خروج از دنیای ورزش به‌خصوص برای کسانی که سال‌ها هویت خود را با موفقیت‌های ورزشی تعریف کرده‌اند، ممکن است به مشکلات زیادی مثل افسردگی یا اضطراب منجر شود.