حامد رحیمی پنجکی(اطلاعات جامع عمومی)

نویسنده       

             حامد          رحیمی       پنجکی  

دیسک کمر یکی از شایع ‌ترین مشکلات ستون فقرات در سنین مختلف، اختلالاتی است که مربوط به دیسک بین ‌مهره ‌ای می‌ شود. یکی از این اختلالات که گاهی با فتق دیسک اشتباه گرفته می ‌شود، بالجینگ دیسک کمر است.

این عارضه به ‌مرور زمان و معمولاً در اثر سبک زندگی نامناسب یا فرسودگی طبیعی ستون فقرات به‌ وجود می‌ آید. در مقاله بالجینگ دیسک کمر چیست، به ‌طور کامل به بررسی این مشکل، علائم، علل، روش‌ های تشخیص و درمان آن می‌ پردازیم.

دیسک بین‌مهره ‌ای چیست؟

ستون فقرات از مهره ‌هایی تشکیل شده که به کمک دیسک‌ های بین‌مهره‌ ای از یکدیگر جدا می ‌شوند. این دیسک‌ ها مانند ضربه‌ گیر عمل می ‌کنند و مانع از ساییده شدن مهره ‌ها بر روی یکدیگر می‌ شوند. هر دیسک از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

هسته ژلاتینی (Nucleus Pulposus) ماده ‌ای نرم و ژله ‌ای در مرکز دیسک

لایه بیرونی فیبری (Annulus Fibrosus) لایه ‌ای سخت و رشته ‌ای که اطراف هسته را احاطه کرده است

در شرایط نرمال، دیسک ‌ها حالت طبیعی و گرد خود را حفظ می ‌کنند، اما گاهی ممکن است در اثر فشار یا تحلیل رفتن بافت‌ ها، از شکل اصلی خود خارج شوند.

بالجینگ دیسک کمر

بالجینگ دیسک کمر چیست، بالجینگ دیسک (bulging disc) یا بیرون ‌زدگی دیسک، زمانی رخ می ‌دهد که دیسک بین ‌مهره ‌ای به ‌طور متقارن و یکنواخت به بیرون برآمده می ‌شود اما لایه خارجی آن هنوز پاره نشده است.

برخلاف فتق دیسک که در آن هسته ژلاتینی از لایه خارجی عبور کرده و به اعصاب فشار می ‌آورد، در بالجینگ دیسک، دیسک فقط برآمده شده ولی همچنان سالم باقی مانده است.

دلایل ایجاد بالجینگ دیسک کمر

بالجینگ دیسک کمر چیست، این مشکل اغلب به‌ صورت تدریجی و در اثر ترکیبی از عوامل به ‌وجود می آید:

با بالا رفتن سن، آب میان ‌بافتی دیسک کاهش می‌ یابد و خاصیت ارتجاعی آن کم می ‌شود.

نشستن طولانی ‌مدت به ‌ویژه در حالت ‌های نادرست که فشار زیادی به ستون فقرات وارد می ‌کند.

بلند کردن اجسام سنگین به ‌صورت ناصحیح

وزن زیاد فشار بیشتری به دیسک‌ های بین ‌مهره ‌ای وارد می ‌کند.

کم‌ تحرکی و ضعف عضلات پشتی و شکمی

استعداد ابتلا به مشکلات دیسک ممکن است به ‌صورت ارثی منتقل شود.

تصادفات یا آسیب‌ های ورزشی

علائم بالجینگ دیسک کمر

برخی از بیماران هیچ علامتی ندارند و این عارضه فقط به‌ صورت اتفاقی در  MRI تشخیص داده می ‌شود. با این حال، در صورت تأثیر بر اعصاب مجاور، ممکن است علائم زیر بروز پیدا کند:

درد پایین کمر شایع‌ترین علامت است و ممکن است با حرکت یا نشستن طولانی تشدید شود.

گرفتگی عضلات یا اسپاسم

درد تیرکشنده به باسن یا پشت ران در صورت فشار بر عصب سیاتیک

احساس گزگز، بی ‌حسی یا مورمور شدن در پاها

ضعف عضلات پا در موارد شدید

تشخیص بالجینگ دیسک

بالجینگ دیسک کمر چیست، پزشک برای تشخیص دقیق این عارضه از روش‌ های زیر استفاده می ‌کند:

شرح حال و معاینه بالینی، بررسی محل درد، شدت آن و پاسخ به تحریکات حرکتی

تصویربرداری با MRI بهترین روش برای مشاهده شکل دیسک و تشخیص بیرون ‌زدگی آن

CT اسکن یا میلوگرام در برخی موارد خاص و برای ارزیابی فشار بر عصب ‌ها

درمان بالجینگ دیسک کمر

درمان این عارضه معمولاً غیرجراحی است، مگر در موارد نادر و شدید. گزینه ‌های درمان شامل:

استراحت نسبی

استراحت مطلق توصیه نمی ‌شود، ولی کاهش فعالیت ‌های شدید و پرتنش ضروری است.

دارودرمانی

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن یا دیکلوفناک

شل ‌کننده‌ های عضلانی برای کاهش اسپاسم

داروهای تقویت‌ کننده عصب مثل گاباپنتین یا پرگابالین

فیزیوتراپی

یکی از مؤثرترین درمان ‌ها برای کاهش علائم و پیشگیری از پیشرفت عارضه است. شامل:

تمرینات کششی و تقویتی

تحریک الکتریکی عضلات

لیزردرمانی یا گرما درمانی

تزریق ‌های ضد درد

در مواردی که درد شدید باشد، تزریق کورتون در فضای اپیدورال می‌ تواند موقتا التهاب را کاهش دهد.

اصلاح سبک زندگی

کاهش وزن

استفاده از صندلی ارگونومیک

ترک سیگار

ورزش منظم و مناسب (مثل پیاده‌روی، شنا، یوگا)

جراحی

در صورتی که درمان ‌های غیرجراحی نتیجه ندهد و علائم شدید مانند ضعف پیش ‌رونده پا، بی‌ اختیاری ادرار یا درد غیرقابل‌تحمل وجود داشته باشد، ممکن است جراحی توصیه شود.

پیشگیری از بالجینگ دیسک

پیشگیری از این عارضه به رعایت چند نکته ساده بستگی دارد:

صاف نشستن با وضعیت صحیح

بلند کردن اجسام سنگین با زانو، نه با کمر

ورزش منظم برای تقویت عضلات مرکزی بدن

پرهیز از اضافه ‌وزن

استراحت کافی و پرهیز از کار طولانی بدون وقفه

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

در بسیاری از موارد، دردهای کم ‌و ‌زیاد ناحیه کمر ممکن است به دلیل کشیدگی عضلات یا خستگی موقت باشد. اما اگر علائم زیر را تجربه کردید، بهتر است بدون تأخیر به پزشک متخصص ستون فقرات یا ارتوپد مراجعه کنید:

درد مداوم بیش از یک هفته

دردی که به پا تیر می‌کشد

احساس گزگز، بی‌حسی یا مورمور شدن در پا

ضعف در پا یا افتادگی پا هنگام راه رفتن

بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع

درد شدید و ناگهانی بدون علت مشخص

کاهش قد یا احساس قوز در ناحیه کمر

چرا مراجعه به پزشک اهمیت دارد؟

بالجینگ دیسک کمر چیست، در مورد این عارضه باید بگوییم به دلایل زیر مراجعه به موقع به پزشک اهمیت دارد:

جلوگیری از پیشرفت عارضه ( درمان زودهنگام از تبدیل بالجینگ به فتق دیسک جلوگیری می‌کند)

پیشگیری از آسیب ‌های عصبی دائمی

دریافت برنامه درمانی دقیق و شخصی ‌سازی ‌شده

جلوگیری از نیاز به جراحی در آینده

درمان به کمک ارایه اطلاعات به بیمار جدید ترین و کم هزینه ترین راه جهت ارتقای سطح سلامت و افزایش کیفیت زندگی افراد است. در اطلاعات درمانی آگاهی های لازم پیرامون وضعیت فعلی و راهکارهای درمان و پیشگیری از بروز مجدد رخداد پاتولوژیک به بیمار آموزش داده شده و خود اوست که نقش محوری را در اصلاح وضعیت خود ایفا می کند